PMDD vs PMS: Het Belangrijke Verschil Uitgelegd
Laatste update: 27 november 2024
12 min leestijd
Waarom Dit Onderscheid Cruciaal Is
"Het is gewoon PMS" - een zin die veel vrouwen met PMDD te horen krijgen. Maar PMDD is NIET hetzelfde als PMS. Dit onderscheid is niet alleen belangrijk voor begrip, maar ook voor:- Juiste diagnose - PMDD vereist specifieke diagnostische criteria
- Effectieve behandeling - PMDD reageert anders op behandeling dan PMS
- Erkenning - PMDD is een ernstige medische aandoening, geen "normale" menstruatieklacht
- Ondersteuning - Begrip van de ernst helpt bij het vinden van passende hulp
Veel vrouwen met PMDD worden jarenlang niet gediagnosticeerd omdat hun klachten worden afgedaan als "gewoon PMS". Dit artikel legt de cruciale verschillen uit.
Wat is PMS?
Definitie en Prevalentie
PMS (Premenstrueel Syndroom) is een veelvoorkomende aandoening die 75-90% van vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft. Het is een verzamelnaam voor fysieke en emotionele symptomen die optreden in de luteale fase (1-2 weken voor de menstruatie).PMS Symptomen
- Fysieke symptomen:
- Lichte tot matige buikkrampen
- Opgeblazen gevoel
- Gevoelige borsten
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- Spierpijn
- Emotionele symptomen:
- Lichte stemmingswisselingen
- Gevoelens van prikkelbaarheid
- Milde angst of spanning
- Verhoogde emotionele gevoeligheid
PMS Behandeling
- Leefstijlinterventies:
- Regelmatige beweging
- Gezonde voeding
- Stressmanagement
- Voldoende slaap
- Medicatie (indien nodig):
- Pijnstillers (ibuprofen, paracetamol)
- Diuretica (bij vochtretentie)
- Soms lichte antidepressiva
Wat is PMDD?
Definitie en Prevalentie
PMDD (Premenstruele Dysfore Stoornis) is een ernstige medische aandoening die 3-8% van vrouwen treft. Het is officieel erkend in de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) sinds 2013.PMDD Symptomen
- Fysieke symptomen (vaak ernstiger):
- Intense buikkrampen
- Ernstig opgeblazen gevoel
- Zeer gevoelige borsten
- Migraine-achtige hoofdpijn
- Extreme vermoeidheid
- Algemene pijn
- Emotionele symptomen (veel intenser):
- Extreme stemmingswisselingen
- Ernstige prikkelbaarheid of woede
- Diepe depressieve gevoelens
- Overweldigende angst of paniek
- Gevoelens van hopeloosheid
- Suïcidale gedachten (in ernstige gevallen)
PMDD Behandeling
- Medicatie (vaak noodzakelijk):
- SSRIs (Selectieve Serotonine Heropname Remmers) - eerste keus
- Anticonceptiepillen (met drospirenon zoals Yaz)
- GnRH-analogen (bij therapieresistente PMDD)
- Psychotherapie:
- Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
- Dialectische Gedragstherapie (DBT)
- Mindfulness-based therapie
Het PMDD Veerkracht Programma biedt een complete aanpak met al deze elementen gecombineerd.
De Belangrijkste Verschillen
Prevalentie
Symptoomernst
Emotionele symptomen
Functionele impact
Medische erkenning
Behandeling
Suïcidale gedachten
Het PMDD Veerkracht Programma is specifiek ontworpen voor PMDD, niet voor lichte PMS.
Symptoomvergelijking: Detailanalyse
Emotionele Symptomen
- PMS - Stemmingswisselingen:
- Lichte irritatie
- Korte momenten van verdriet
- Gevoeliger dan normaal
- Meestal beheersbaar
- Duurt meestal 1-3 dagen
- PMDD - Stemmingswisselingen:
- Extreme prikkelbaarheid
- Intense verdriet of hopeloosheid
- Overweldigende emoties
- Moeilijk te beheersen
- Kan dagen tot weken duren
- Kan lijken op een depressieve episode
Fysieke Symptomen
- PMS - Fysieke klachten:
- Milde krampen
- Lichte opgeblazenheid
- Gevoelige borsten
- Lichte hoofdpijn
- Normale vermoeidheid
- PMDD - Fysieke klachten:
- Intense krampen
- Ernstig opgeblazen gevoel
- Zeer pijnlijke borsten
- Migraine-achtige hoofdpijn
- Extreme vermoeidheid (uitputting)
Functionele Impact
- PMS:
- Kan doorgaan met dagelijkse activiteiten
- Relaties meestal niet ernstig beïnvloed
- Werk/school functioneren blijft mogelijk
- Sociale activiteiten blijven haalbaar
- PMDD:
- Dagelijkse activiteiten worden bemoeilijkt of onmogelijk
- Relaties worden ernstig beïnvloed
- Werk/school functioneren wordt belemmerd
- Sociale activiteiten worden vermeden
- Vrouwen voelen zich "niet zichzelf"
Diagnostische Criteria: Het Belangrijke Verschil
PMS Diagnose
- PMS heeft geen officiële diagnostische criteria. Het wordt meestal gediagnosticeerd op basis van:
- Aanwezigheid van symptomen in luteale fase
- Symptomen verdwijnen na menstruatie
- Symptomen interfereren niet significant met functioneren
- Geen specifieke criteria voor:
- Aantal symptomen
- Ernst van symptomen
- Type symptomen
PMDD Diagnose (DSM-5)
PMDD heeft strikte diagnostische criteria:- Criterium A: Minimaal 5 symptomen moeten aanwezig zijn, waarvan ten minste 1 emotioneel:
- Markante stemmingswisselingen
- Markante prikkelbaarheid of woede
- Markante depressieve stemming
- Markante angst of spanning
- Verminderde interesse in activiteiten
- Concentratieproblemen
- Vermoeidheid
- Veranderingen in eetlust
- Slaapproblemen
- Gevoel van overweldiging
- Fysieke symptomen
Waarom Worden Ze Door Elkaar Gehaald?
Veelvoorkomende Misverstanden
- 1. "Het is allemaal hetzelfde"
- Veel mensen (inclusief zorgverleners) denken dat PMDD gewoon "ernstige PMS" is
- Dit is niet correct - PMDD is een aparte, erkende medische aandoening
- 2. "Iedereen heeft wel last van PMS"
- PMS is inderdaad veelvoorkomend
- PMDD is veel zeldzamer en veel ernstiger
- Niet iedereen met PMS heeft PMDD
- 3. "Het is normaal"
- PMS kan als "normaal" worden beschouwd (hoewel vervelend)
- PMDD is NIET normaal - het is een ernstige medische aandoening
- 4. "Je overdrijft gewoon"
- PMDD wordt vaak afgedaan als "overdrijven" of "dramatisch zijn"
- Dit is schadelijk en onjuist - PMDD is een echte, ernstige aandoening
Waarom Zorgverleners Het Missen
- Gebrek aan kennis:
- PMDD is relatief onbekend bij veel zorgverleners
- Veel artsen zijn niet opgeleid in PMDD-diagnostiek
- DSM-5 criteria worden niet altijd toegepast
- Gebrek aan tijd:
- Symptoomtracking vereist tijd en follow-up
- Veel consulten zijn te kort voor grondige evaluatie
- Normalisatie:
- Menstruatieklachten worden vaak genormaliseerd
- Vrouwen worden niet altijd serieus genomen
- Cyclische aard:
- Symptomen zijn niet altijd aanwezig tijdens consult
- Patroon kan worden gemist zonder tracking
Het Belang van Juiste Diagnose
Waarom Het Verschil Uitmaakt
- 1. Behandeling
- PMS: Leefstijlinterventies zijn vaak voldoende
- PMDD: Medicatie en therapie zijn vaak noodzakelijk
- Verkeerde diagnose = verkeerde behandeling
- 2. Erkenning
- PMDD is een erkende medische aandoening
- Recht op passende behandeling en ondersteuning
- Validatie van de ernst van klachten
- 3. Ondersteuning
- PMDD vereist vaak meer ondersteuning via het PMDD Veerkracht Programma
- Werkgevers, scholen, partners moeten de ernst begrijpen
- Toegang tot gespecialiseerde zorg
- 4. Prognose
- PMDD zonder behandeling kan verergeren
- Juiste behandeling kan aanzienlijke verbetering geven
- Vroege diagnose = betere uitkomsten
Gevolgen van Verkeerde Diagnose
- Ondertherapie:
- Vrouwen krijgen niet de behandeling die ze nodig hebben
- Symptomen blijven of verergeren
- Levenskwaliteit blijft laag
- Overtherapie:
- Onnodige medicatie voor milde PMS
- Bijwerkingen zonder voordeel
- Kosten en risico's
- Psychologische impact:
- Gevoel niet begrepen te worden
- Twijfel aan eigen ervaring
- Schaamte en isolatie
Wanneer Is Het PMS en Wanneer PMDD?
Checklist: Is Het PMS?
- Je hebt waarschijnlijk PMS als:
- Symptomen zijn mild tot matig
- Je kunt doorgaan met dagelijkse activiteiten
- Relaties worden niet ernstig beïnvloed
- Werk/school functioneren blijft mogelijk
- Leefstijlinterventies helpen
- Symptomen zijn vervelend maar beheersbaar
Checklist: Is Het PMDD?
- Je hebt mogelijk PMDD als:
- Symptomen zijn ernstig tot zeer ernstig
- Dagelijkse activiteiten worden bemoeilijkt of onmogelijk
- Relaties worden ernstig beïnvloed
- Werk/school functioneren wordt belemmerd
- Leefstijlinterventies alleen helpen niet
- Je voelt je "niet jezelf" tijdens luteale fase
- Emotionele symptomen zijn overweldigend
- Je hebt suïcidale gedachten (belangrijk: zoek onmiddellijk hulp)
Behandelverschillen
PMS Behandeling
- Eerste lijn:
- Leefstijlinterventies (beweging, voeding, slaap)
- Pijnstillers voor fysieke klachten
- Stressmanagement
- Tweede lijn (indien nodig):
- Lichte antidepressiva (soms)
- Anticonceptiepil (sommige vrouwen)
PMDD Behandeling
- Eerste lijn:
- SSRIs (Selectieve Serotonine Heropname Remmers)
- Anticonceptiepillen met drospirenon (Yaz/Yasmin)
- Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
- Tweede lijn (indien eerste lijn niet werkt):
- GnRH-analogen (chemische menopauze)
- Combinatie behandelingen
- Gespecialiseerde therapie (DBT, EMDR)
Impact op Leven: Het Verschil in Ervaring
PMS Impact
- Dagelijks leven:
- Lichte hinder, maar meestal beheersbaar
- Kan doorgaan met normale activiteiten
- Sociale contacten blijven mogelijk
- Relaties:
- Lichte spanning mogelijk
- Meestal geen ernstige conflicten
- Partners begrijpen meestal
- Werk/school:
- Meestal minimaal beïnvloed
- Kan doorgaan met taken
- Soms wat minder productief
- Geestelijke gezondheid:
- Meestal geen ernstige impact
- Geen suïcidale gedachten
- Gevoel van controle behouden
PMDD Impact
- Dagelijks leven:
- Significante belemmering
- Activiteiten worden vermeden of onmogelijk
- Sociale isolatie komt vaak voor
- Relaties:
- Ernstige spanning en conflicten
- Partners begrijpen vaak niet
- Relaties kunnen onder druk staan
- Seksuele interesse kan verdwijnen
- Werk/school:
- Significante beïnvloeding
- Absentie tijdens luteale fase
- Moeite met deadlines
- Productiviteit daalt sterk
- Geestelijke gezondheid:
- Ernstige impact
- Suïcidale gedachten kunnen voorkomen
- Gevoel van controleverlies
- Angst voor volgende cyclus
Veelgestelde Vragen
"Kan PMS overgaan in PMDD?" Nee, PMS en PMDD zijn verschillende aandoeningen. PMS kan echter verergeren, en wat eerst als PMS werd gezien, kan later PMDD blijken te zijn na grondige evaluatie. "Heeft iedereen met ernstige PMS eigenlijk PMDD?" Niet noodzakelijk. De grens kan vaag zijn, maar PMDD vereist specifieke diagnostische criteria. Niet alle ernstige PMS is PMDD, maar veel vrouwen met "ernstige PMS" hebben mogelijk PMDD. "Kan ik beide hebben?" Technisch gezien niet - het zijn verschillende diagnoses. Maar de symptomen kunnen overlappen. Als je PMDD hebt, heb je niet ook PMS (PMDD is de ernstigere aandoening).- "Hoe weet ik zeker of ik PMDD heb?"
Alleen een zorgverlener kan PMDD officieel diagnosticeren. Belangrijke stappen:
- Track je symptomen dagelijks (minimaal 2 cycli)
- Gebruik een symptoomdagboek (zoals DRSP)
- Bespreek met je huisarts of gynaecoloog
- Vraag om verwijzing naar PMDD-specialist indien nodig
Wanneer Hulp Zoeken?
Voor PMS
- Zoek hulp als:
- Symptomen interfereren met dagelijks leven
- Leefstijlinterventies helpen niet
- Je wilt behandeling overwegen
- Waar naartoe:
- Huisarts
- Gynaecoloog (indien nodig)
Voor PMDD
- Zoek onmiddellijk hulp als:
- Je hebt suïcidale gedachten
- Symptomen zijn overweldigend
- Je kunt niet meer functioneren
- Zoek hulp als:
- Symptomen interfereren significant met leven
- Relaties worden ernstig beïnvloed
- Werk/school lijdt eronder
- Je vermoedt PMDD
- Waar naartoe:
- Huisarts (eerste stap)
- Gynaecoloog
- Psychiater of psycholoog (gespecialiseerd in PMDD, indien mogelijk)
- Crisis hulp:
- 113 Zelfmoordpreventie: 0800-0113 (gratis, 24/7)
- 112 (spoed)
Het Belang van Symptoomtracking
Waarom Tracking Essentieel Is
- Voor diagnose:
- Bevestigt cyclisch patroon
- Toont ernst van symptomen
- Helpt onderscheid maken tussen PMS en PMDD
- Voor behandeling:
- Monitort effectiviteit
- Helpt bij medicatie-aanpassingen
- Toont progressie
- Voor erkenning:
- Objectieve data voor zorgverleners
- Helpt bij het krijgen van juiste diagnose
- Validatie van ervaring
Hoe te Tracken
- Gebruik een symptoomdagboek:
- DRSP (Daily Record of Severity of Problems) - goudstandaard
- Apps voor cyclus tracking
- Zelfgemaakt dagboek
- Track minimaal 2-3 cycli:
- Noteer dagelijks symptomen
- Geef intensiteit aan (0-4 schaal)
- Noteer wanneer menstruatie begint
- Noteer impact op functioneren
- Wat te tracken:
- Emotionele symptomen (stemming, angst, prikkelbaarheid)
- Fysieke symptomen (pijn, vermoeidheid, opgeblazen gevoel)
- Functionele impact (werk, relaties, activiteiten)
- Slaap en eetlust
Samenvatting: De Kernverschillen
PMS
PMDD
Conclusie: Waarom Dit Onderscheid Belangrijk Is
Het onderscheid tussen PMS en PMDD is cruciaal voor:
- Juiste diagnose - PMDD vereist specifieke criteria
- Effectieve behandeling - Verschillende aanpakken nodig
- Erkenning - PMDD is een ernstige medische aandoening
- Ondersteuning - Passende hulp en begrip
- Validatie - Erkenning van de ernst van klachten
- Als je denkt dat je PMDD hebt:
- Track je symptomen (minimaal 2 cycli)
- Bespreek met je huisarts
- Vraag om verwijzing indien nodig
- Zoek gespecialiseerde hulp
- Als je denkt dat je PMS hebt:
- Probeer eerst leefstijlinterventies
- Als dit niet helpt, bespreek met je huisarts
- Overweeg of je mogelijk PMDD hebt
*Dit artikel is bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Als je denkt dat je PMDD hebt, bespreek dit altijd met je huisarts, gynaecoloog of psychiater. Alleen een zorgverlener kan PMDD officieel diagnosticeren.*
Laatste update: November 2025 Leestijd: 12 minutendiagnosePMSverschilsymptomendiagnosebehandeling
Wetenschappelijke Bronnen
- 1.American Psychiatric Association (2013) - DSM-5 Diagnostic Criteria for PMDD
- 2.Yonkers, K.A. et al. (2008) - Premenstrual Dysphoric Disorder
- 3.Hantsoo, L. & Epperson, C.N. (2015) - Premenstrual Dysphoric Disorder: Epidemiology and Treatment
- 4.Reid, R.L. (2017) - Premenstrual Dysphoric Disorder: Current Status and Future Directions
- 5.Halbreich, U. et al. (2003) - The prevalence, impairment, impact, and burden of premenstrual dysphoric disorder
- 6.Freeman, E.W. (2003) - Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder: definitions and diagnosis
Deze bronnen zijn gebruikt voor de informatie in dit artikel. Voor de meest actuele informatie raden we aan om de originele publicaties te raadplegen.
