Veiligheidsplan Maken bij PMDD: Bescherm Jezelf in Crisis Momenten

Waarom een veiligheidsplan cruciaal is bij PMDD

PMDD kan leiden tot intense, cyclische crisis momenten tijdens de luteale fase. Tot 30% van vrouwen met PMDD ervaart suïcidale gedachten, vooral in de week voor de menstruatie. Een veiligheidsplan is je persoonlijke noodprotocol voor deze gevaarlijke momenten.

Het cyclische karakter van PMDD-crises

Uniek aan PMDD:
• Crisis is voorspelbaar (luteale fase, meestal dag 21-28)
• Tijdelijk (verdwijnt meestal met menstruatie)
• Terugkerend (elke cyclus opnieuw risico)
• Intens (van 0 naar crisis in uren/dagen)

Daarom werkt een veiligheidsplan:
• Je kunt voorbereiden wanneer je je goed voelt (folliculaire fase)
• Je weet wanneer verhoogde alertheid nodig is
• Je hebt concreet plan wanneer denken moeilijk is
• Je omgeving kan je ondersteunen

Wat is een veiligheidsplan?

Een persoonlijk, concreet document met stappen die je neemt wanneer suïcidale gedachten, zelfbeschadigingsdrang of intense crisis gevoelens opkomen.

Stanley-Brown Safety Planning Model

Gebaseerd op evidence-based Stanley & Brown veiligheidsplan model (bewezen effectief bij suïcide preventie):

6 stappen:
• Waarschuwingssignalen herkennen
• Interne coping strategieën
• Mensen en plaatsen die afleiding bieden
• Contactpersonen voor hulp
• Professionele hulp
• Omgeving veilig maken

Aangepast voor PMDD:
• Cyclus-specifieke triggers
• Emotieregulatie technieken
• PMDD-specifieke hulpbronnen
• Anticiperen op luteale fase

Stap 1: Herken Je Waarschuwingssignalen

Vroege signalen (Nog veilig, tijd om te handelen)

Fysiek:
• Verminderde energie
• Pijnlijke borsten
• Opgeblazen gevoel
• Hoofdpijn
• Slaapproblemen beginnend

Emotioneel:
• Prikkelbaarheid neemt toe
• Minder geduld
• Emotioneler bij films/nieuws
• Negatiever over jezelf
• Sociale activiteiten voelen zwaar

Cognitief:
• Concentratie vermindert
• Beslissingen moeilijker
• Negatieve gedachten vaker
• Toekomst lijkt donker

Gedrag:
• Social media meer checken
• Minder goed eten
• Beweging uitstellen
• Later naar bed

Actie bij vroege signalen:
• Verhoog zelfzorg (slaap, voeding, beweging)
• Verminder verplichtingen waar mogelijk
• Vertel vertrouwde personen: "Ik ga luteale fase in"
• Gebruik PMDD Veerkracht App voor dagelijkse check-ins
• Activeer je emotieregulatie vaardigheden

Middel-ernstige signalen (Verhoogde alertheid nodig)

Emotioneel:
• Intense prikkelbaarheid (schreeuwen, uitvallen)
• Huilbuien
• Angst of paniek
• Gevoel van hopeloosheid
• "Ik kan dit niet meer aan" gedachten

Gedrag:
• Isolatie (afmelden afspraken, niet opnemen telefoon)
• Relatie conflicten
• Werk/school verzuim
• Overeten of niet eten
• Alcohol/drugs gebruik

Cognitief:
• "Alles is zinloos" gedachten
• "Niemand begrijpt me" gevoelens
• Rumineren (piekeren over zelfde gedachten)
• Flashbacks naar eerdere crises

Actie bij middel-ernstige signalen:
• Ga niet alleen zijn - zoek gezelschap
• Bel vertrouwenspersoon
• Gebruik crisis coping vaardigheden (zie Stap 2)
• Verhoog medicatie indien afgesproken met arts
• Maak omgeving veilig (zie Stap 6)

Ernstige signalen (CRISIS - Direct handelen)

Suïcidale gedachten:
• Gedachten over dood gaan
• Plannen maken voor suïcide
• Methode overwegen
• Afscheid nemen (subtiel of direct)
• "Beter af zonder mij" gedachten

Gedrag:
• Zaken regelen (testament, afscheidsbrief)
• Spullen weggeven
• Afstand nemen van dierbaren
• Zoeken naar middelen (medicatie sparen, methode research)

Actie bij ernstige signalen:
• BEL 113 ZELFMOORDPREVENTIE (24/7 bereikbaar)
• Ga NIET alleen zijn
• Vertel iemand DIRECT
• Ga naar Spoedeisende Hulp
• Bel je psychiater/psycholoog (spoedlijn)

Stap 2: Interne Coping Strategieën

Dingen die je alleen kunt doen om crisis te verminderen (zonder anderen):

TIPP Vaardigheden (DBT - Intense Crisis)

T - Temperature (Temperatuur):
• Koud water op gezicht (30 seconden)
• Koude douche
• IJsblokje op polsen/nek
• Activeert duik reflex → kalmeert direct

I - Intense Exercise (Intense beweging):
• Hardlopen (10-15 min)
• Springen op plek (50x)
• Push-ups tot moe
• Dansen op harde muziek
• Laat emotie via lichaam los

P - Paced Breathing (Gepaceerde ademhaling):
• 4 tellen inademen
• 4 tellen vasthouden
• 6 tellen uitademen
• Herhaal 10x

P - Paired Muscle Relaxation:
• Span spieren aan (5 sec)
• Laat los (10 sec)
• Voel verschil
• Hele lichaam langs

Lees meer over DBT-vaardigheden voor crisis momenten.

Grounding Technieken (5-4-3-2-1)

5 dingen die je ZIET: "Ik zie mijn rode mok, de plant, het raam..."

4 dingen die je VOELT: "Ik voel de stoel onder me, mijn voeten op de grond..."

3 dingen die je HOORT: "Ik hoor de koelkast, verkeer buiten..."

2 dingen die je RUIKT: "Ik ruik koffie, mijn parfum..."

1 ding die je PROEFT: "Ik proef tandpasta..."

Afleiding (ACCEPTS - DBT)

Activities: Iets DOEN
• Opruimen (simpel, resultaat zien)
• Puzzel/sudoku
• Serie kijken
• Koken/bakken

Contributing: Voor anderen
• Iemand een bericht sturen
• Online review schrijven
• Compliment geven

Emotions: Andere emotie oproepen
• Grappige video's
• Emotionele film
• Inspirerende muziek

Sensations: Sterke sensatie
• IJsblokje in hand
• Pittig eten
• Sterke geur (pepermunt, lavendel)
• Harde muziek

Stap 3: Mensen en Plaatsen voor Afleiding

Mensen en plaatsen die je kunnen afleiden zonder dat je over crisis hoeft te praten:

Sociale afleiding

Mensen bellen/zien voor gezelschap:
• [Naam] - [Telefoonnummer] - Voor: wandelen, koffie, gezellig kletsen
• [Naam] - [Telefoonnummer] - Voor: samen serie kijken
• [Naam] - [Telefoonnummer] - Voor: boodschappen doen

Wat je kunt vragen:
• "Heb je zin om te wandelen?"
• "Wil je iets komen drinken?"
• "Kunnen we samen iets doen?"

Je hoeft niet te vertellen dat je in crisis bent - gewoon gezelschap hebben helpt al.

Veilige plaatsen

Publieke ruimtes (niet alleen zijn):
• Bibliotheek
• Koffiebar
• Winkelcentrum
• Park (druk gedeelte)
• Sportschool

Bij anderen:
• Vriendin/vriend
• Ouders/familie
• Buren (indien veilig/vertrouwd)

Stap 4: Contactpersonen voor Crisis Hulp

Mensen die je KUNT vertellen dat je in crisis bent en die hulp kunnen bieden:

Vertrouwenspersonen

Persoon 1: [Naam]
• Telefoonnummer: [Nummer]
• Rol: [Partner/Vriend/Familie]
• Wanneer bellen: Bij suïcidale gedachten
• Wat ze weten: Heeft copy veiligheidsplan, weet van PMDD

Persoon 2: [Naam]
• Telefoonnummer: [Nummer]
• Rol: [Vriend/Familie]
• Wanneer bellen: Bij intense crisis, kan langskomen
• Wat ze weten: Weet van PMDD cyclus

Persoon 3: [Naam]
• Telefoonnummer: [Nummer]
• Rol: [Collega/Buur]
• Wanneer bellen: Als andere personen niet bereikbaar
• Backup persoon

Wat te zeggen

Script bij crisis bel: "Hoi [naam], ik heb een crisis moment. Ik heb suïcidale gedachten / ik wil mezelf pijn doen / ik ben niet veilig. Kun je nu komen / blijven bellen tot het over gaat / met me meegaan naar hulp?"

Als je niet durft te bellen:
• SMS sturen: "Crisis. Bel me alsjeblieft."
• Vooraf afgesproken code: "Code rood"

Stap 5: Professionele Hulpverleners

Direct bereikbare hulp (24/7)

113 Zelfmoordpreventie:
• Telefoon: 113 (gratis, 24/7)
• Chat: 113.nl (13:00-07:00)
• Getrainde vrijwilligers
• Anoniem
• Wanneer bellen: Bij suïcidale gedachten, plannen, of drang

Crisisdienst GGZ:
• Telefoon: [Je lokale crisisdienst nummer]
• 24/7 bereikbaar
• Wanneer bellen: Psychiatrische crisis, niet veilig

Huisartsenpost (avond/weekend):
• Telefoon: [Je lokale huisartsenpost]
• Kan doorverwijzen naar crisis
• Kan spoedrecept schrijven

Spoedeisende Hulp (SEH):
• Dichtstbijzijnde ziekenhuis: [Naam + Adres]
• Wanneer gaan: Actieve suïcideplannen, niet veilig alleen

Reguliere hulpverleners

Huisarts:
• Naam: [Naam]
• Telefoon: [Nummer]
• Spoedlijn: [Nummer]
• Wanneer contact: Bij verergering symptomen, medicatie aanpassing nodig

Psychiater/Psycholoog:
• Naam: [Naam]
• Telefoon: [Nummer]
• Spoedlijn: [Nummer]
• Wanneer contact: Crisis tijdens kantooruren

Gynaecoloog (bij hormonale crisis):
• Naam: [Naam]
• Telefoon: [Nummer]
• Wanneer contact: Bij twijfel hormoonbehandeling, bijwerkingen

Stap 6: Omgeving Veilig Maken

Middelen verwijderen (Means Restriction - meest effectieve suïcide preventie)

Medicatie:
• Geef medicatie aan vertrouwenspersoon (weekdosering)
• Alleen dagdosis thuis
• Geen grote hoeveelheden paracetamol/ibuprofen opslaan
• Voorschrijver informeren over suïcidale gedachten

Gevaarlijke voorwerpen:
• Messen: alleen keuken, uit zicht
• Scheermesjes: elektrische scheerapparaat
• Touwen/kabels: opbergen
• Schoonmaakmiddelen: bij anderen opslaan tijdens luteale fase

Toegang beperken:
• Hoog gebouw vermijden tijdens crisis
• Niet alleen autorijden bij intense gedachten
• Treinstations vermijden
• Alcohol volledig uit huis (verlaagt remming)

Digitale veiligheid

Social media:
• Deactiveer tijdelijk tijdens luteale fase (triggerende content)
• Blokkeer triggerende accounts
• Verwijder crisis-gerelateerde searches uit geschiedenis

Online zoeken:
• Blokkeer websites met suïcide methode informatie
• Gebruik "Safe Search" instellingen
• Installeer website blockers tijdens luteale fase

Stap 7: Redenen om te Blijven Leven

Schrijf op wanneer je je GOED voelt (folliculaire fase):

Mensen voor wie ik blijf

• [Naam persoon] - omdat...
• [Naam persoon] - omdat...
• [Huisdier] - heeft me nodig

Toekomstdingen om naar uit te kijken

• [Vakantie/reis]
• [Event/concert]
• [Relatie mijlpaal]
• Volgende folliculaire fase (over 7-10 dagen voel ik me weer beter!)

Wat PMDD me niet kan afnemen

• [Hobby/talent]
• [Passie/droom]
• [Waarden]
• Mijn identiteit (PMDD is niet wie ik ben)

Brief aan mezelf tijdens crisis

*"Lieve [je naam],*

*Als je dit leest ben je in de luteale fase en voel je je verschrikkelijk. Dit zijn NIET jouw echte gedachten - dit is PMDD. Over enkele dagen, wanneer je menstruatie begint, verdwijnen deze gevoelens.*

*Je hebt dit al [X] keer overleefd. Je gaat dit ook nu overleven.*

*Vergeet niet:* *- [Persoonlijke reden 1]* *- [Persoonlijke reden 2]* *- Over 7 dagen ben je jezelf weer*

*Gebruik je veiligheidsplan. Bel iemand. Je bent niet alleen.*

*Liefs, jezelf uit de folliculaire fase"*

Praktisch Veiligheidsplan Template

Mijn PMDD Veiligheidsplan

Naam: _________________ Datum: _________________ Cyclus info: Luteale fase meestal dag __ tot __ Hoogste risico dagen: Dag __ tot __

---

STAP 1: Mijn waarschuwingssignalen

Vroege signalen:
• ___________________________
• ___________________________
• ___________________________

Crisis signalen:
• ___________________________
• ___________________________
• ___________________________

---

STAP 2: Wat ik ZELF kan doen (geen hulp nodig)

Coping strategieën die voor mij werken:
• ___________________________
• ___________________________
• ___________________________

---

STAP 3: Afleiding - Mensen en Plaatsen

Mensen voor gezelschap (geen crisis talk):
• ___________ - Tel: ___________
• ___________ - Tel: ___________

Veilige plaatsen om naartoe te gaan:
• ___________________________
• ___________________________

---

STAP 4: Mensen om te bellen voor HULP Vertrouwenspersoon 1: Naam: ___________ Tel: ___________ Wanneer: Bij suïcidale gedachten

Vertrouwenspersoon 2: Naam: ___________ Tel: ___________ Wanneer: Als persoon 1 niet bereikbaar

Vertrouwenspersoon 3: Naam: ___________ Tel: ___________ Wanneer: Backup

Wat ik zeg: "Ik ben in crisis. Ik heb suïcidale gedachten. Kun je komen/blijven praten?"

---

STAP 5: Professionele Hulp 113 Zelfmoordpreventie: 113 (gratis, 24/7) 113 Chat: www.113.nl

Crisisdienst GGZ: ___________ Huisartsenpost: ___________ SEH Ziekenhuis: ___________ (adres: ___________)

Mijn Behandelaars: Huisarts: ___________ (Tel: ___________) Psychiater: ___________ (Tel: ___________ / Spoed: ___________) Psycholoog: ___________ (Tel: ___________)

---

STAP 6: Omgeving Veilig

Medicatie bij: ___________ Gevaarlijke voorwerpen: ___________ Alcohol: Uit huis tijdens dag __ tot __

---

STAP 7: Redenen om te Blijven

Ik blijf voor:
• ___________________________
• ___________________________
• ___________________________

Dingen om naar uit te kijken:
• ___________________________
• ___________________________

Onthoud: Dit is PMDD, niet mijn echte ik. Over ___ dagen begint menstruatie en verdwijnen deze gevoelens.

---

Het Plan Delen en Activeren

Wie moet je veiligheidsplan hebben?

Essentieel:
• Partner/samenwonende
• Beste vriend(in)
• Ouders/directe familie
• Therapeut/psychiater

Overweeg:
• Huisarts
• Werkgever/leidinggevende (indien PMDD bekend)
• Vertrouwde collega

Wanneer plan delen?

In folliculaire fase (goede dagen):
• Bespreek kalm en rationeel
• Leg PMDD cycliciteit uit
• Geef schriftelijke copy
• Oefen scenario's (rollenspel)

Wat ze moeten weten:
• PMDD is cyclisch - crisis verdwijnt met menstruatie
• Neem het serieus, ook al lijkt het "overdreven"
• Acties uit het plan volgen, niet discussiëren
• Bij twijfel: altijd escaleren naar professionele hulp

Plan activeren

Wanneer:
• Vroege signalen → Vertel vertrouwenspersonen
• Middel-signalen → Bel voor support
• Crisis signalen → Direct actie volgens plan

Automatische activatie:
• Als vertrouwenspersoon 2x belt en je neemt niet op tijdens luteale fase → check doen
• Afgesproken check-in (bijv. dagelijks berichtje laatste week luteale fase)

Veiligheidsplan per Cyclusfase

Folliculaire Fase (Goede dagen - dag 1-14)

Voorbereiden:
• Plan schrijven/updaten
• Delen met vertrouwenspersonen
• Omgeving veilig maken (medicatie regelen)
• Redenen om te leven lijst maken
• Brief aan jezelf schrijven

Checken:
• Zijn telefoonnummers actueel?
• Weten mensen hun rol?
• Werken coping strategieën nog?

Luteale Fase (Risico periode - dag 14-28)

Dag 14-21 (Vroege luteale):
• Dagelijkse check-in met jezelf
• Verhoog zelfzorg
• Verminder stress waar mogelijk
• Alert op vroege signalen
• Track via PMDD Veerkracht App

Dag 21-28 (Hoog risico):
• Dagelijks contact met vertrouwenspersoon (kort berichtje)
• Niet alleen 's avonds/nachts
• Coping kaart bij je
• Medicatie bij anderen
• Alcohol/drugs strict vermijden
• 113 nummer in snelkeuze telefoon

Extra maatregelen hoog risico:
• Sleep bij partner/vriend(in)/familie
• Verwijder mogelijke middelen volledig
• Vermijd triggers (social media, nieuws, conflict)
• Dagelijks gebruik maken van distress tolerance vaardigheden

Menstruatie (Symptomen verminderen)

Herkennen:
• Crisis over
• "Waar maakte ik me druk om?" gevoel
• Relief

Na crisis:
• Evalueer: wat hielp?
• Update veiligheidsplan
• Bedank ondersteuners
• Vergeef jezelf (zelfcompassie)
• Verwerk met therapeut

Veiligheidsplan + Behandeling

Veiligheidsplan + Medicatie

Met SSRIs:
• Intermitterende SSRI: start tijdig (dag 14)
• Continue SSRI: verhoging luteale fase indien afgesproken
• Medicatie bij vertrouwenspersoon tijdens crisis

Met GnRH:
• Flare-up periode (eerste 2 weken) = hoog risico
• Extra alertheid
• Mogelijk tijdelijke SSRI

Veiligheidsplan + Therapie

DBT vaardigheden:
• TIPP voor crisis
• Distress tolerance
• Emotieregulatie
• Oefen in folliculaire fase!

CGT:
• Check the facts (Is dit PMDD-gedachte?)
• Alternatieve gedachten voorbereiden
• Gedragsexperimenten (testen gedachten)

Veiligheidsplan + PMDD Veerkracht Programma

Het programma biedt:
• Digitaal veiligheidsplan in app
• Dagelijkse check-ins tijdens luteale fase
• 24/7 community support bij crisis
• Direct contact met PMDD coaches
• Geautomatiseerde alertheid (app detecteert crisis patroon)

Digitaal Veiligheidsplan

Apps die helpen

MY3 App:
• Gratis veiligheidsplan app
• 3 contactpersonen direct bellen
• Coping strategieën lijst
• Redenen om te leven

Notitie App (iPhone):
• Gezondheid > Veiligheidsplan
• Geïntegreerd met medische gegevens

PMDD Veerkracht App:
• PMDD-specifiek veiligheidsplan
• Cyclus-getriggerde alertes
• Community support
• Check-in reminders

Digital Coping Card

Maak screenshot van dit, altijd bij je:

📱 CRISIS COPING CARD 1. STOP - Haal 3x diep adem 2. DIT IS PMDD - Geen echte gedachten

3. TIPP:
• Koud water gezicht
• Hardlopen 10 min
• 4-6 ademhaling

4. BEL:
• 113: Zelfmoordpreventie
• [Naam]: [Tel]
• [Naam]: [Tel]

5. ONTHOUD:
• Over 5-7 dagen menstruatie
• Dan voelt dit anders
• Ik heb dit eerder overleefd

NIET ALLEEN ZIJN

---

Wanneer naar Spoedeisende Hulp (SEH)?

Direct naar SEH bij:

Actieve suïcide plannen:
• Je hebt concrete plannen
• Je hebt middelen verzameld (pillen, etc.)
• Je schrijft afscheidsbrief
• Je regelt zaken (testament, spullen weggeven)

Niet veilig alleen:
• Je vertrouwt jezelf niet
• Drang om jezelf pijn te doen is overweldigend
• Je bent bezig met zelfbeschadiging

Na suïcide poging:
• Altijd naar SEH, ook als "mislukt"
• Medicatie overdosis → direct SEH

Wat gebeurt er op SEH?

Intake:
• Triage (ernst inschatting)
• Gesprek met psychiater consulent
• Veiligheid assessment

Mogelijke uitkomsten:
• Vrijwillige opname (crisis afdeling, veilige omgeving)
• Crisis interventie + thuisgaan met intensieve follow-up
• Doorverwijzing naar crisis team (thuisbezoek)
• Medicatie aanpassing + terugkom afspraak

Meenemen naar SEH:
• ID
• Verzekeringkaart
• Medicatie lijst
• Veiligheidsplan
• Telefoonnummer vertrouwenspersoon

Crisis Noodprotocol - Snelle Actiestappen

Als je ZELF in crisis bent:

Niveau 1: Gedachten
• "Ik wil dood" gedachten
• → Gebruik Stap 2 (coping)
• → Bel Stap 3 (afleiding persoon)

Niveau 2: Drang/Plannen
• "Ik wil mezelf pijn doen" drang
• → Maak omgeving veilig (Stap 6)
• → Bel Stap 4 (vertrouwenspersoon crisis)
• → Bel 113

Niveau 3: Actieve plannen/niet veilig
• Je gaat dingen regelen voor suïcide
• → BEL 113 NU
• → Ga naar SEH
• → Bel vertrouwenspersoon: "Ga met me mee naar SEH"

Als iemand ANDERS (vertrouwenspersoon) in actie komt:

Bij telefoontje "Ik ben in crisis":
• Neem serieus - geen bagatelliseren
• "Waar ben je? Ik kom eraan" of "Blijf aan de lijn"
• Beoordeel veiligheid: "Ben je nu veilig?" "Heb je plannen?"
• Indien niet veilig: ga erheen OF bel 112/113
• Blijf bij persoon tot crisis over is

Indien persoon niet opneemt (luteale fase):
• Blijf bellen (3-4x)
• SMS: "Ik maak me zorgen, laat iets horen"
• Bel andere vertrouwenspersoon
• Indien afgesproken: ga langs
• Bij hoge zorg EN geen contact: bel 112 (wel-check)

Veiligheidsplan Evalueren en Updaten

Na elke crisis: Evaluatie

Wat hielp?
• Welke coping strategie werkte?
• Wie was er voor je?
• Wat verlichtte crisis?

Wat hielp NIET?
• Welke strategieën faalden?
• Wie was niet bereikbaar/helpend?
• Wat maakte het erger?

Update plan:
• Voeg toe wat werkte
• Verwijder wat niet werkte
• Nieuwe contactpersonen indien nodig

Jaarlijkse check (minimaal)

Checken:
• Telefoonnummers actueel?
• Contactpersonen nog beschikbaar?
• Coping strategieën nog relevant?
• Nieuwe hulpmiddelen/behandeling integreren?

Updaten:
• Nieuwe crisis nummers
• Nieuwe behandelaars
• Nieuwe coping vaardigheden (uit DBT)
• Nieuwe redenen om te leven

Veiligheidsplan voor Verschillende Situaties

Alleen wonen

Extra maatregelen:
• Dagelijks check-in berichtje met vertrouwenspersoon
• Video bel (bewijs dat je veilig bent)
• Huisgenoot regelen tijdens piek dagen
• Tijdelijk bij anderen slapen

Met kinderen

Kinderen beschermen:
• Kinderopvang regelen tijdens crisis dagen
• Partner/familie parenting overnemen
• Nooit alleen met kinderen tijdens intense crisis
• Noodplan voor acute opname (wie haalt kinderen op?)

Uitleggen aan kinderen (leeftijd-passend):
• "Mama is ziek deze week, het gaat snel over"
• Geen details over suïcidale gedachten
• Geruststellen: "Het is niet jouw schuld"

Lees meer in het artikel over ouderschap met PMDD.

Werk en Crisis

Werk informeren (indien veilig):
• Niet details, wel: "Medische aandoening, cyclisch, 1 week per maand moeilijk"
• Thuis werken laatste week luteale fase
• Ziekmelden bij crisis (geen schaamte)

Professionele hulp werkgever:
• Bedrijfsarts consult
• Werkplekaanpassingen

Meer informatie in het artikel over werk en PMDD.

Wanneer Veiligheidsplan NIET Genoeg Is

Signalen dat je meer hulp nodig hebt:

• Veiligheidsplan wordt elke cyclus geactiveerd (Niveau 3)
• Crisis duurt langer dan luteale fase
• Symptomen verergeren progressief
• Je isoleert jezelf steeds meer
• Medicatie/therapie werkt niet voldoende

Intensiveren behandeling:

Medicatie:
• SSRI dosisverhoging
• GnRH-behandeling overwegen
• Chirurgische opties evalueren

Psychologische hulp:
• Intensievere therapie (wekelijks → 2x/week)
• DBT vaardigheden training
• Groepstherapie
• Dagbehandeling

Acute opname:
• Vrijwillige opname crisis afdeling
• Veilige omgeving (3-14 dagen)
• Medicatie stabilisatie
• Intensieve therapie
• Veiligheidsplan herstructureren

Belangrijke Nuances bij PMDD

PMDD vs Chronische Suïcidaliteit

PMDD suïcidaliteit:
• Cyclisch (luteale fase)
• Verdwijnt met menstruatie
• Hormonaal gedreven
• "Ik wil dit niet, het overkomt me"

Chronische suïcidaliteit:
• Constant aanwezig
• Niet cyclisch
• Niet hormonaal
• Andere diagnose mogelijk (depressie, PTSS, persoonlijkheidsstoornis)

Als gedachten NIET verdwijnen met menstruatie:
• Heroverweging diagnose
• Behandeling comorbide aandoening
• Intensievere hulp

Hoop - Het Gaat Over

Essentieel om te onthouden:

Met menstruatie:
• Symptomen verdwijnen (90%+)
• "Waar maakte ik me druk om?" gevoel
• Helderheid keert terug
• Energie herstelt

Met behandeling:
• SSRIs: 60-75% verbetering
• GnRH: 80-90% verbetering
• Chirurgie: 90-95% genezen

Dus:
• Dit is NIET blijvend
• Behandeling werkt
• Je bent niet "gek" - dit is biologie
• Er IS hoop

Veelgestelde Vragen

"Is een veiligheidsplan niet overdreven? Het is maar 1 week per maand." Die 1 week kan levensbedreigend zijn. 30% van vrouwen met PMDD heeft suïcidale gedachten. Een plan kan je leven redden.

"Schaam ik me niet als ik dit aan mensen geef?" Initieel wellicht. Maar: mensen willen helpen, weten vaak niet hoe. Dit plan geeft ze concrete acties. De meesten zijn opgelucht dat ze kunnen helpen.

"Wat als ik het plan nodig heb en het niet gebruik?" Normaal. Crisis maakt denken moeilijk. Daarom: automatische activatie (check-ins), plan fysiek zichtbaar (op koelkast), vertrouwenspersonen die actie nemen.

"Kan ik alleen een digitaal plan hebben?" Digitaal is goed (app), maar heb ook fysieke copy:
• Op koelkast
• In portemonnee
• Bij vertrouwenspersonen

Bij crisis kan telefoon dood/verloren zijn.

Wetenschappelijke Onderbouwing

Stanley-Brown Safety Planning:
• Significant vermindering suïcide pogingen (50%+)
• Effectief bij diverse psychiatrische aandoeningen
• Simpel maar krachtig

Means Restriction:
• 30-40% reductie suïcide deaths
• Tijd tussen impuls en daad is cruciaal
• PMDD impuls is vaak kort (uren) → restriction effectief

PMDD-Specific Research:
• Cyclische interventies effectiever dan constante
• Anticipatie (planning in goede fase) werkt
• Tijdelijk karakter geeft hoop ("7 dagen nog")

Resources en Verder Lezen

Crisis Contact:
• 113 Zelfmoordpreventie: www.113.nl
• Luisterlijn (als 113 bezet): 088-0767000
• Mind Korrelatie (jongeren tot 25): www.mindkorrelatie.nl

Veiligheidsplan Templates:
• Stanley-Brown Safety Plan (Engels): suicidesafetyplan.com
• Nederlandse versie: 113.nl/veiligheidsplan

Informatie:
• PMDD & Suicidaliteit onderzoek
• Crisis interventie protocollen
• Means restriction evidence

Community:
• PMDD support groups
• PMDD Veerkracht Community (24/7)
• Online peer support

---

*Dit artikel is bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt geen professionele crisis interventie. Bij acute suïcidale gedachten: bel direct 113, ga naar Spoedeisende Hulp, of bel 112. Een veiligheidsplan is aanvullend op professionele behandeling, niet vervangend. Bespreek je plan altijd met je psychiater, psycholoog of huisarts.*

Laatste update: December 2024 Leestijd: 16 minuten